Hot or not? 'Wat een man is' van David Szalay

Hot or Not: Wat een man is van David Szalay

Negen mannen. Allen weg van huis, allen in een verschillende levensfase en allen proberen ze te begrijpen wat het betekent om te leven, in het hier en nu.

Dit is een hele korte samenvatting van All that man is, het nieuwste boek van David Szalay. Drie jaar geleden werd deze Britse auteur door literair tijdschrift Granta uitgeroepen tot 'Granta's Best of Young Britsh Novelists'. In zijn nieuwste boek thematiseert Szalay wat het betekent om in deze tijd een man te zijn. Hij trekt een lijn van de lente van de jeugd tot de winter van de oude dag en brengt in dit boek verschillende levens samen om mannen te laten zien zoals ze zijn: soms lachwekkend, en niet in staat zich goed uit te drukken, shockerend en verachtelijk, levenslustig, meelijwekkend, hilarisch en vol oprecht verlangen. Een portret van eenentwintigste-eeuwse mannelijkheid.

'Een schitterend geschreven studie'

All that man is wordt in Szalays thuisland lovend ontvangen. Zo schrijft Daily Mail: 'Een grootse roman, gedreven door het overkoepelende thema: wat is de betekenis van mijn leven, hier en nu? Zelden is dat zo briljant en ijzingwekkend uitgewerkt.' The Sunday Times doet daar nog een schepje bovenop: 'Szalay heeft de natuurlijke energie van tijd weten te vangen, en het resultaat is een 100 megawatt-roman: intelligent, complex, zo ontzettend knap gemaakt.' Als kers op de taart werd All that man is in september genomineerd voor de shortlist van de Man Booker Prize. Hoewel Szalay deze prestigieuze prijs uiteindelijk niet won, leverde deze nominatie hem een hoop positieve aandacht op. Sinds vorige week is All that man is - in vertaling van Auke Leistra - ook voor Nederlandstalige lezers verkrijgbaar. Kan Wat een man is hier ook op een warm onthaal rekenen? Volgens Elik Lettinga, uitgever van Nijgh & Van Ditmar, wel. We mogen dit boek volgens haar niet missen 'omdat Wat een man is een schitterend geschreven studie is naar wat het betekent om een man te zijn in het Europa van nu. Het boek doet denken aan de beste verhalen van Ferdinand von Schirach en aan de vroege Houellebecq.'

De boekverkopers

We vroegen vijf boekverkopers uit ons panel om deze potentiële bestseller kritisch te lezen. Is het daadwerkelijk zo goed als wordt beweerd? Wat zijn de sterke en minder sterke punten van dit boek? En zal dit boek vol eenentwintigste-eeuwse mannen ook interessant zijn voor vrouwen?

Hoewel Wat een man is uit 9 verhalen bestaat, wordt het boek niet zozeer gepresenteerd als een verhalenbundel. Dat viel meerdere boekverkopers op. Een bewuste keuze? Als dat zo is heeft dat voor Chris van Dongen van Boekhandel Zwart op Wit in ieder geval gewerkt. 'Ik weet bijna zeker dat als Wat een man is als verhalenbundel gepresenteerd was, ik nauwelijks interesse zou hebben gehad. Maar goed dat Szalay er een roman van gemaakt heeft, anders had ik nooit van zijn treffende en schrijnende, maar vaak ook grappige verhalen kunnen genieten.' De vijf boekverkopers zijn het er over eens dat de 9 verhalen wel echt als korte verhalen lezen, en niet als een roman.

Trefzekere personages

Alhoewel Chris normaal gesproken dus geen liefhebber van het korte verhaal is, heeft hij wel genoten van Wat een man is. 'Szalay weet als geen ander de 'condition humain' van de hedendaagse man te schetsen. Geen vrolijk beeld, maar wel zeer accuraat neergepend met veel gevoel voor detail.' Bart Jansen van Boekhandel Verkaaik begon vanwege de Man Booker Prize- nominatie met hoge verwachtingen te lezen. Hij werd niet telerugesteld en prijst Szalay vooral vanwege de overtuigende en trefzekere manier waarop hij zijn personages neerzet. 'Het worden daardoor mensen van vlees en bloed.' Ook Gerry Hameetman van De Bilthovense Boekhandel is onder de indruk van de wijze waarop Szalay zijn negen personages schetst. 'Elk uniek als individu maar oh zo herkenbaar als mens in het algemeen. [...] Uit alle soms malle, soms ontroerende maar soms ook weerzinwekkende strapatsen van de mannen, valt te herleiden dat je niet domweg dingen moet versmaden. Zoals de negende, drieënzeventigjarige man terugblikkend op zijn leven constateert: 'Je leert te houden van wat er is, niet van wat er niet is. Hoe zou je anders kunnen leven?'

Te korte ontmoetingen

Ro van Doesburg van Boekhandel De Mandarijn vond Wat een man is vermakelijk en kan de schrijfstijl van Szalay waarderen, maar toch kwamen alle mannen voor hem niet echt tot leven. 'Ik geloofde ze wel, maar de ontmoetinge duurden te kort. Ik durf te vermoeden dat een man meer is dan het oppervlakkige wezen dat negen keer voorbij wandelde in dit boek.' Annette Jongen van Het Schiedams Boekhuis is het daarmee eens. Ze vindt Wat een man is knap geconstrueerd, maar 'het wordt nergens echt boeiend, het levert geen nieuwe inzichten op en er ontbreekt passie.' Dat de levens van de mannen samenvallen met de seizoenen van lente tot winter vindt Annette leuk gevonden, maar niet heel bijzonder. Haar vielen ook de verwijzingen naar literaire klassiekers op, bijvoorbeeld naar Wachten op Godot van Samuel Beckett. 'In zekere zin is dit boek een variant op het thema van Wachten op Godot: je kunt wachten tot je een ons weegt, het leven wordt er niet beter op. Je dient het te léven, voor het te laat is.'

De passie die Annette miste, ervoer Chris juist wel tijdens het lezen. Hoewel hij niet alle verhalen even sterk vond, weet Szalay volgens hem met elk verhaal de eenzaamheid van de moderne man te treffen. 'De mannen van Szalay weten een soort deerniswekkendheid op te roepen, maar de schrijver weet de juiste balans te houden tussen sentimentaliteit en oprechte meelevendheid.'

Oordeel

De meningen zijn verdeeld: drie boekverkopers vinden Wat een man is hot, twee van hen zijn minder enthousiast. Allen zijn het er over eens dat David Szalay goed kan schrijven. Het zijn vooral de constructie van het boek en de trefzekere en herkenbare personages die het boek voor Bart, Gerry en Chris overtuigend maken. Voor Annette en Ro bieden de momentopnames van de levens van negen eenentwintigste eeuwse mannen niet genoeg diepgang. Is Wat een man is echt een mannenboek? Volgens Gerry is het ook heel fijn voor vrouwen. 'Een soort eyeopener. Hoopgevend', zegt ze met een knipoog.

'Ieder mens heeft in zijn of haar leven wel eens een fase waarin het niet meezit. Dat maakt deze verhalen heel herkenbaar', zegt Bart. 'Maar als je negen van die fases achter elkaar krijgt opgediend, wordt het leven er niet vrolijker op. Toch is dit boek zeer de moeite van het lezen waard!'

Lees hier de eerdere afleveringen van Hot or Not.